بیماریهای پوستی زیادی وجود دارند که میتوانند روی ظاهر، اعتمادبهنفس و حتی کیفیت زندگی شما تاثیر بگذارند. یکی از این بیماریها دمل است که گاهیاوقات به آن کورک هم میگویند. اما دمل چیست؟ دمل یک عفونت موضعی و دردناک است که معمولا توسط باکتری ایجاد میشود و ممکن است در هر نقطه از بدن بهویژه در نواحی با موهای زیاد رخ دهد.
دمل با قرمزی، تورم و درد همراه است و میتواند بهسرعت گسترش یابد. معمولا با مراقبت خانگی مناسب میتوان این عارضه را درمان کرد. اما در مواردی که دمل در برابر درمان مقاوم است یا در مناطق خاصی از بدن که آسیبپذیر هستند ایجاد میشود، باید از پزشک کمک گرفت.
آشنایی با علل، علائم و نحوهی درمان دمل به شما کمک میکند که بهتر با این وضعیت مقابله کنید یا احتمال بروز آن را به حداقل برسانید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این موضوع توصیه میکنیم ادامهی مقاله را بخوانید.
وقتی از انواع جوش صورت و بدن یا برآمدگیهای چرکی صحبت به میان میآید، دمل یکی از مواردی است که باید به آن اشاره کرد. دمل شامل یک یا چند برآمدگی پر از چرک است که در پوست ایجاد میشود. این برآمدگیها که توسط باکتری استافیلوکوکوس اورئوس به وجود میآیند، بهسرعت بزرگ و پر از چرک میشوند.
جوشها به دلیل مسدود شدن غدد چربی پوست ایجاد میشوند، در حالی که عفونتهای باکتریایی استافیلوکوکوس در ایجاد دملها نقش دارند. به همین دلیل، ممکن است دملها را در اطراف خراشها یا بریدگیها مشاهده کنید.
جوشها مسری نیستند، اما دملها میتوانند مسری باشند. دملها معمولا سریعتر از جوشها رشد میکنند و درد بیشتری دارند. همچنین با استفاده از درمانهای پیشنهادشده برای جوش بهبود نمییابند. برای آشنایی با درمان انواع جوش توصیه میکنیم مقالهی «درمان جوش کیستی» و «درمان جوش هورمونی» را بخوانید.
کیستهای پوستی حفرههای پر از مایعی هستند که از مسدود شدن مجرای غده یا پس از آسیبدیدگی ایجاد میشوند. کیستها درد ندارند و معمولا بیخطر هستند. همچنین کندتر از دملها رشد میکنند. آنها مایع دارند، اما فاقد چرک زردرنگ هستند که نشانه عفونت است. کیستها مسری نیستند، اما دملها ممکن است از فردی به فرد دیگر منتقل شوند.
دمل بهشکل یک برآمدگی سفت و دردناک به اندازهی نخود شروع میشود و میتواند بهتدریج نرمتر، بزرگتر و دردناکتر شود. سپس یک کیسهی چرک در بالای برآمدگی تشکیل میشود. در نهایت، دمل باز شده و چرک از آن خارج میشود.
زمانی که چند برآمدگی در کنار یکدیگر تشکیل شده و زیر پوست به هم متصل شوند، به آنها کاربونکل (Carbuncle) میگویند. این عارضه بیشتر در ناحیهی کمر و گردن رخ میدهد، اما میتواند در هر نقطه از بدن دیده شود. مردان بیشتر از زنان به کاربونکل مبتلا میشوند. کاربونکل به زمان بیشتری برای بهبودی نیاز دارد و ممکن است با تب، لرز و خستگی همراه باشد.
دمل میتواند در هر نقطه از بدن تشکیل شود. اما در نواحی پرمو و آغشته به عرق یا نواحی خاصی از بدن مثل قسمت داخلی رانها که تحت تاثیر اصطکاک قرار دارند، بیشتر رخ میدهد. علاوه بر این، میتواند در اطراف گوش یا نزدیک بینی ظاهر شود. در ادامه به بعضی از نواحی بدن که دچار دمل میشوند اشاره میکنیم:
دمل معمولا از باکتری استافیلوکوکوس اورئوس (عفونت استاف) ناشی میشود، اما سایر باکتریها و قارچها هم میتوانند در بروز آن نقش داشته باشند. باکتریها از طریق یک بریدگی یا فولیکول مو وارد پوست میشوند. سیستم ایمنی بدن با ارسال گلبولهای سفید خون سعی میکند با آنها مقابله کند. تجمع گلبولهای سفید همراه با پوست آسیبدیده باعث تشکیل چرک میشود.
هر فردی میتواند دمل داشته باشد، اما عوامل خاصی ممکن است خطر ابتلا به آن را افزایش دهند. این عوامل خطر شامل موارد زیر هستند:
در بعضی از افراد بهویژه کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، دمل در همان ناحیه دوباره عود میکند یا هرگز بهطور کامل از بین نمیرود. عود مکرر دمل میتواند نشانهی یک عفونت تهدیدکنندهی زندگی به نام استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متیسیلین (MRSA) باشد. بهندرت، باکتریهای مرتبط با دمل میتوانند:
وارد جریان خون شده و باعث واکنش شدید بدن (سپسیس) شوند.
عفونت MRSA میتواند دقیقا شبیه یک دمل عادی به نظر برسد: قرمز، متورم، پر از چرک و حساس به لمس. اما توسط نوع خاصی از باکتری استافیلوکوکوس که به بسیاری از آنتیبیوتیکها مقاوم است، ایجاد میشود. اگر عفونت پوستی گسترش یابد یا پس از ۲ تا سه روز درمان با آنتیبیوتیک بهبود نیابد، پزشک ممکن است به MRSA مشکوک شود. درمان صحیح که بهموقع انجام شود، برای بهبود MRSA و جلوگیری از عفونت عمیقتر و خطرناکتر مهم است.
گاهیاوقات دمل خودبهخود یا به کمک روشهای خانگی بهبود مییابد. اما در بعضی موارد ممکن است به درمان پزشکی نیاز داشته باشد. پزشکان از روشهای مختلف برای درمان جوش و دمل استفاده میکنند.
شما ممکن است بتوانید دملها را در خانه درمان کنید. اما هر کاری که انجام میدهید، از دست زدن به دمل یا تلاش برای ترکاندن آن خودداری کنید. چون این کار میتواند عفونت را به دیگر نقاط پوست منتقل کند.
راهکارهایی که توصیه میشود در خانه امتحان کنید عبارتند از:
پمادهای آنتیبیوتیکی بدون نسخه مانند باسیتراسین، نیوسپورین و پلیاسپورین برای درمان دمل موثر نیستند. چون به اندازهی کافی به عمق پوست نفوذ نمیکنند تا عفونت را از بین ببرند. در بعضی موارد ممکن است پزشک از شما بخواهد از پمادهای آنتیبیوتیکی تجویزی مانند کلیندامایسین یا موپیروسین استفاده کنید.
اگر مایع داخل دمل بهطور خودبهخود تخلیه نشود، پزشک از یک ابزار استریل برای تخلیهی کامل آن استفاده میکند. همچنین ممکن است آنتیبیوتیکها را برای کمک به بهبودی دمل تجویز کند. آنتیبیوتیکهای تجویزی برای عفونتهای شدید یا دملهایی که با تب و تورم غدد لنفاوی همراه هستند، استفاده میشوند. اولین انتخاب ممکن است دیکلوکساسیلین یا سفالوسپورین باشد.
باکتریهای استاف نسبت به بسیاری از آنتیبیوتیکها مقاوم شدهاند. مقاومت به این معنی است که آنتیبیوتیکها دیگر روی این باکتریها موثر نیستند. بنابراین پزشک ممکن است چند آنتیبیوتیک مختلف را امتحان کند تا بهترین گزینه را برای از بین بردن باکتریهای ایجادکنندهی دمل بیابد.
سایر آنتیبیوتیکهایی که میتوانند عفونتهای استاف را از بین ببرند عبارتند از:
اگر دمل پس از یک هفته درمان خانگی بهبود نیافت، به پزشک مراجعه کنید. همچنین در موارد زیر توصیه میشود بهدنبال کمک پزشکی باشید:
کسانی که دیابت دارند یا سیستم ایمنی بدنشان بهدلایل مختلف ضعیف شده است، باید برای درمان دمل نزد پزش بروند.
حتی با رعایت بهداشت خطر ابتلا به دمل وجود دارد. با این حال، با اقدامات زیر میتوانید احتمال بروز آن را کاهش دهید:
دملها دردناک و آزاردهنده هستند، اما بهندرت باعث مشکلات جدی میشوند. بسیاری از دملها با درمانهای خانگی مانند کمپرس گرم و مسکنهای بدون نسخه بهبود مییابند. اما اگر برای مدت طولانی ادامه پیدا کردند یا با علائم دیگری مثل درد شدید و تب همراه بودند، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک با اقدام مناسب نهتنها به درمان دمل کمک میکند، بلکه جلوی گسترش یا بدتر شدن آن را میگیرد.
منابع: my.clevelandclinic, webmd, webmd
سوالات متداول
کورک چیست؟
در پاسخ به این سوال که کورک پوستی یا دمل چیست باید بگوییم که این اصلاح به یک نوع عفونت اشاره دارد که بهشکل یک تودهی قرمز و دردناک روی پوست ظاهر میشود. این عفونت بهدلیل تجمع باکتریهای بهخصوص باکتری استافیلوکوکوس اورئوس رخ میدهد.
آیا دملها مسری هستند؟
باکتریهایی که باعث دمل میشوند میتوانند بهراحتی از طریق تماس پوست به پوست و لمس اشیای آلوده منتقل شوند. این باکتریها معمولا خطرناک نیستند، مگر اینکه از طریق زخم یا بریدگی به داخل پوست نفوذ کنند. برای جلوگیری از گسترش باکتری در حین ابتلا به دمل توصیه میشود از به اشتراک گذاشتن حولهها، ملحفهها، لباسها یا وسایل ورزشی خودداری کنید. همچنین از لمس دمل بپرهیزید، سطح آن را بپوشانید و دستهای خود را بهطور مکرر بشویید.
چقدر طول میکشد تا دمل بهبود یابد؟
بیشتر دملها در عرض ۲ تا سه هفته بهبود مییابند و از بین میروند. آنها معمولا مشکلات جدی یا طولانیمدت ایجاد نمیکنند.
راه تشخیص دمل چیست؟
پزشک ممکن است فقط با نگاه کردن به دمل بتواند آن را تشخیص دهد. اما گاهیاوقات نمونهی کوچکی از چرک دمل را به آزمایشگاه میفرستد تا ببیند کدام باکتری آن را ایجاد کرده است. این کار به پزشک در انتخاب بهترین آنتیبیوتیک کمک میکند.